TASARIM BAKIŞ AÇISIYLA ÖĞRENCİ ÇİZİMLERİNDEN OKUL MİMARİSİ ALGISI

PERCEPTION OF SCHOOL ARCHITECTURE FROM STUDENT DRAWINGS FROM A DESIGN PERSPECTIVE

Abstract

This study aimed to explore students' design perceptions of school architecture through their own drawings, design, and architectural design skills within the context of design. The study was conducted with a total of 45 students, including fifth-grade students from Çakabey Religious Secondary School through a 13-week program in the fall semester of 2019-2020. The study adopted a qualitative descriptive design. The areas that the students liked or disliked were determined by analyzing the structure and details of their school in terms of colour, size, line, depth, and texture-shading. Later, the students were asked to design, draw, and paint the school they had dreamed of and the structure and details of the school were analyzed in terms of colour, size, line, depth, texture-shading and shape. Colour analysis of these areas in the imaginary drawing was also performed with the help of the students' coloured drawings. The sections were composed of seven categories and nine different school photos in each category were presented according to students' preferences. The students were asked to list the photos from 1 to 5. Based on these ranking data, 20-minute semi-structured interviews were conducted with 18 volunteer students. The interviews were recorded and transcribed.  The qualitative data obtained from the semi-structured interviews were analyzed using MAXQDA. The findings indicated that the students imagined a school with green areas and water features, spacious, medium-sized, and not very high-rise, with a large garden, playground, and recreational areas, all of which they reflected into their drawings.  Furthermore, students' views and drawings showed that factors such as colour, lighting, heat, esthetics, comfort, cleanliness, ventilation, and ergonomics in schools and classrooms are also important elements in the design of educational areas and places. This study also revealed that school architectural designs should be designed according to the opinions of students, teachers and administrators. As a result, design-architecture integration should be achieved to take a step towards our goals for the realization of education; contemporary, sustainable, interactive, versatile and useful educational institutions should be designed; and all participants should be included in this design process.

Keywords: Design, school architecture, school design, student drawings.

Öz

Bu çalışmada tasarım ile mimarinin bütünleştirilerek öğrenci çizimleriyle okul mimarisi üzerine algılarının açığa vurulması amaçlanmıştır. Çalışma, 2019-2020 yılı güz dönemi, Çakabey İmam Hatip Ortaokulu, 5. sınıf öğrencileri olmak üzere toplam 45 öğrenciye 13 haftalık program halinde uygulanmıştır. Nitel yaklaşımla tasarlanan çalışma betimsel tarama modelindedir. Araştırmada öğrencilerin öğrenim gördükleri mevcut okul yapı ve ayrıntıları, renk, büyüklük, çizgi, derinlik, doku-gölgelendirme, şekil boyutlarında analiz edilip, hoşlandıkları ve hoşlanmadıkları alanlar belirlenmiştir. Daha sonra öğrencilerden hayal ettikleri okulun mimari tasarımı, çizimi ve boyaması istenmiş,  okul yapı ve ayrıntıları, renk, büyüklük, çizgi, derinlik, doku-gölgelendirme, şekil boyutlarında analizi yapılmıştır. Öğrencilerin çizimleri renklendirmeleri yardımıyla bu alanların hayali çizimde renk analizleri de yapılmıştır. Farklı mimari tasarımlı okullar 7 kategoriye ayrılmış ve her kategoride 9 farklı okul fotoğrafından oluşan bölümler öğrenci tercihlerine sunulmuştur. Öğrencilerden fotoğrafları 1’den 5’e kadar sıralamaları istenmiştir. Bu sıralama verilerine dayanarak seçilmiş 18 gönüllü öğrenci ile 20 dakika süren yarı yapılandırılmış görüşme gerçekleştirilmiştir. Görüşmeler ses kaydına alınıp yazılı hale getirilmiştir. Yarı yapılandırılmış görüşme formundan elde edilen nitel veriler ise MAXQDA programı ile analiz edilmiştir. Elde edilen bulgulara göre öğrencilerin doğa ile iç içe, yeşil alan ve su öğesinin yer aldığı, ferah, orta büyüklükte, çok yüksek katlı olmayan, bahçesinin geniş olduğu, oyun, dinlenme, aktivite alanlarının tasarlandığı bir okul hayal ettikleri ve bunu çizimlerine yansıttıkları gözlemlenmiştir.  Ayrıca öğrenci görüş ve çizimlerinden, okul ve dersliklerdeki renk, ışıklandırma, ısı, estetik, konfor, temizlik, havalandırma ve ergonomi gibi faktörlerin de eğitsel mekânların tasarımında önemsenmesi gereken unsurlar olduğu anlaşılmıştır. Bu çalışma,  okul mimari tasarımlarının öğrenci, öğretmen ve yöneticilerin görüşlerine göre tasarlanması gerektiği sonucunu da ortaya koymuştur. Sonuç olarak eğitimin gerçekleşmesine yönelik hedeflerimize doğru bir adım atmak için tasarım-mimarlık entegrasyonu sağlanmalı; çağdaş, sürdürülebilir, etkileşimli, çok yönlü ve faydalı eğitim kurumları tasarlanmalı; ve tüm katılımcılar bu tasarım sürecine dahil edilmelidir.

Anahtar Terimler: Tasarım, okul mimarisi, okul tasarımı, öğrenci çizimleri.

KAYNAKÇA

Akbaşlı, S., Kösece, P., & Uçan, M. B. (2018). Okul değişkenlerinin akademik başarıya olan etkisine yönelik öğrenci görüşlerinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Scientific Educational Studies, 2(2), 93-110. DOI: 10.31798/ses.439740

Aldinç, B. (2012). Çocuğunuzun çizdiği resim ne anlatiyor? Sabah Gazetesi, 6 Mayıs, (s.7).

Algan, H., & Uslu, C. (2009). İlköğretim okul bahçelerinin tasarlanmasına paydaş katılımı: Adana örneği. Akdeniz Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 22(2), 129-140.

Arıcı, B. (2006). Resim, psikoloji ve çocuğun dünyasında resim. Atatürk Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakültesi, Sanat Dergisi, 10, 15-22.

Atmaca, A. B., Akdağ, N. Y., Ünver, R., & Gedik, G. Z. (2018). Eğitim binalarında işitsel, görsel ve ısıl konfor açısından yapı kabuğu değerlendirmesi: Bir ortaöğretim okulu örneği. 3.Ulusal Yapı Fiziği ve Çevre Kontrolü Kongresi. İTÜ Mimarlık Fakültesi, İstanbul.

Aydın Yağmur, Ş., & Şerefhanoğlu Sözen, M. (2016). Dersliklerde görsel konfor ve iç yüzeylerin etkisi. MEGARON/Yıldız Teknik Üniversitesi Mimarlık Fakültesi E-Dergisi, 11(1), 49-62. doi:10.5505/MEGARON.2016.75537.

Aykaç, N. (2012). İlköğretim öğrencilerinin resimlerinde öğretmen ve öğrenme süreci algısı.  Eğitim ve Bilim, 37(164), 228-315.

Benayas, J. de Lucio, J. V., & Bernaldez, F. G. (1987). Environmental attitude shifts as revealed by landscape tastes and activity preferences. The Environmentalist, 7(1), 21-30. doi:10.1007/BF02277202 .

Bika, A. (1996). Defining elements in the planing of early childhood (clasrooms) as parameters in the development and education of the child. 6^th Europen Conference on the Quality of Early Childhood Education. September, 1-4, Lisbon.  Erişim adresi: https://eric.ed.gov/?q=ED437227.

Cansever, T. (2014). Kubbeyi yere koymama. İstanbul: Timaş yayınları.

Carey, J. K. (2018). Preschool teachers, outdoor environments, and nature: A phenomenological study. (Unpublished Doctorate Dissertation), Northcentral University, California. ProQuest Number: 10746751.

Cherney, I. D., Seiwert, C. S., Dickey, T. M., & Flichtbeil, J. D. (2006). Children's drawings: A mirror to their minds. Educational Psychology, 26(1), 127–142. doi: 10.1080/01443410500344167.

Cohen, U., Hill, A. B., Lane, C. G., McGinty, T., & Moore, G. T. (1979). Recommendations for child play areas. Center for Architecture and Urban Planning Research, University of Wisconsin, Milwaukee.

Deretarla-Gul, E. (2012). An examination of parents’ perceptions onplaygrounds and their equipment. Journal of Çukurova University Institute of Social Sciences, 21(3), 261–274.

Dinç, P., & Onat, E. (2002). Bir ilköğretim yapısının bina programı ve tasarımı bağlamında değerlendirilmesi. Gazi Üniversitesi Mühendislik Mimarlık Fakültesi Dergisi, 17(3), 35-55.

Durán-Narucki, V. (2008). School Building condition, school attendance, and academic achievement in New York City public schools: a mediation model. Journal of Environmental Psychology, 28(3), 278-286. doi: 10.1016/j.jenvp.2008.02.008.

Eren, E. (1993). Yönetim psikolojisi (4. bs.).  İstanbul: Beta Yayıncılık.

Ersoy, A. F., & Türkkan, B. (2010). İlköğretim öğrencilerinin çizdikleri karikatürlere yansıttıkları sosyal ve çevresel sorunların incelenmesi. Eğitim ve Bilim, 35(156), 96-109.

Feyman, N. (2006). Okul öncesi eğitim kurumlarında kalitenin çocukların gelişim alanları üzerine etkisinin incelenmesi. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Hacettepe Üniversitesi, Ankara.

Fitöz, İ. (2002). Mekân tasarımında belirleyici bir etken olarak “yapay ışık” için aydınlatma tasarımı modeli. (Yayımlanmamış Doktora Tezi), Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.

Grella, M. A. (2015). Nurturing the aesthetic: Learning to care for the environment in a Waldorf school. (Unpublieshed Doctorate Dissertation), Antioche University, New England.

Güleş, F. (2013). Okul öncesi eğitimde fiziksel çevreye ilişkin kalite standartlarının belirlenmesi. (Yayımlanmamış Doktora Tezi), Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.

Hart, R. (1992). Children’s participation from tokenism to citizenship, innocenti essays, Florence, Italy: UNICEF International Child Development Centre. (No.4). Erişim Adresi: https://www.unicef-irc.org/publications/pdf/childrens_participation.pdf

Harvey, M. R. (1989). Children's experiences with vegetation. Children's Environments Quarterly, 6(1), 36-43.

Henniger, M. L. (2005). Teaching young children an introduction. (3. Baskı). New Jersey: Pearson Education.

Işık, H. (2004). Öğrenme ortamlarının fiziksel düzeni, Sınıf yönetimi, Mehmet Şişman & Selahattin Turan (Ed.). Pegem A Yayıncılık, Ankara.

İsmailoğlu, S., & Zorlu, T. (2018). İlk kademe eğitim yapıları dersliklerinde fiziksel konfor: Rize ili. Dicle Üniversitesi I. Uluslararası Mimarlık Sempozyumu, Diyarbakır.

Kalburan, N. C. (2014). Denizli ilinde bulunan resmi ve özel anaokulu bahçelerinin karşılaştırmalı olarak incelenmesi. Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 18, 99-113.

Karaküçük, A. S. (2007). Öğretmen adaylarının eğitim ortamlarının mekânsal koşullarına ilişkin gözlemlerinin ve önerilerinin incelenmesi. Uluslararası Öğretmen Yetiştirme Politikaları ve Sorunları Sempozyumu. Azerbaycan Devlet Pedagoji Üniversitesi. Bakü, Azerbaycan

Karakütük, K., Tunç, B., Bülbül, T., Özdem, G., Taşdan, M., Çelikkaleli, Ö., & Ayram, A., (2014). Genel ortaöğretim okullarının büyüklüğü ile okul iklimi arasındaki ilişkinin incelenmesi. Eğitim ve Bilim, 39(171).

Karasar, N. (2000). Bilimsel araştırma yöntemi (10. Baskı). Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.

Karasolak, K. (2009). Mimari özellikleri farklı ilköğretim okullarındaki öğrenci ve öğretmenlerin okullarının bina ve bahçeleri hakkındaki görüşlerinin incelenmesi. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Adana.

Karatekin, K., & Çetinkaya, G. (2013). Okul bahçelerinin çevre eğitimi açısından değerlendirilmesi (Manisa ili örneği). Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, The Journal of International Social Research, 6(27), 6-27.

Kelkit, A., & Ozel, E. A. (2003). Research on the determination of physical planning of school gardens in çanakkale city. Journal of Applied Sciences, 3(4), 240-246. doi: 10.3923/jas.2003.240.246.

Kıldan, A. O. (2007). Okulöncesi eğitim ortamları. Kastamonu Eğitim Dergisi, 15(2), 501-510.

Killeen, J. P., Evans, G. W., & Danko, S. (2003).The Role of permanent student artwork in students’ sense of ownership in an elementary school. Environment and Behavior, 35(2), 250-263, doi:10.1177%2F0013916502250133.x.

Koç, F. (1999). Çocuk ve mekân. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), İ.T.Ü. Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.

Koçyiğit, F. (2020). Eğitim yapılarında eğitim kalitesini arttırmak için akustik konforun sağlanması. Erişim Adresi: https://docplayer.biz.tr/13342193-Egitim-yapilarinda-egitim-kalitesiniarttirmak-icin-akustik-konforun-saglanmasi.html.

Kubanç, Y. (2014). Okul öncesi eğitim kurumlarının fiziki durumunun incelenmesi. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 7(31), 675-688

Kükrer, E., & Eskin, N. (2017). Bir okul binasında tasarım ve işletme stratejilerinin ısıl konfora etkisi. TESCON, 13. Ulusal Tesisat Mühendisliği Kongresi, İzmir.

Laaksonen, E. (2006). On an important mission. E.Laaksonen, J. Räsänen (Ed.), (pp.9-10). In Playce: Architecture Education For Children And Youth People Helsinki: Alvar Aalto Academy.

Louv, R. (2008). Last child in the woods. Saving our children from nature-deficit disorder. Sullivan, Virginia (2nd Ed.) NC: Algonquin Books of Chapel Hill.

Malone, K., & Tranter, P. (2003). Children's environmental learning and the use, design and management of schoolgrounds. Children. Youth and Environments, 13(2), 87-137.

Manning, M., & Manning, G. (1993). How comfortable İs your classroom? Teaching and writing”, Teaching Pre K-8, 24(2), 127-128.

Miles M., & Huberman A. (1994). Early steps in analysis. In: Qualitative data analysis. 2nd ed. California: Sage Publications.

Moore, G.,T., & Lackney, J. A. (1993). School design: crisis, educational performance and design applications, Children's Environments, School Design: A Continuous Process, 10(2), 99-112.

Moore, R. (1990) Childhood’s Domain Play and Place in Child Development, Berkeley CA: MIG Communications.

Murphy, C., & Thorne, A. (2010). Health and productivity benefits of sustainable schools: a review. (pp.6-7). IHS BRE Press.

Nair, P., & Fielding, R. (2007). The language of school design. Design patterns for 21^st century schools. Minneapolis, MN: Designshare.

Öğülmüş, S., & Özdemir, S. (1995). Sınıf ve okul büyüklüğünün öğrenciler üzerindeki etkisi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi Dergisi, 1(2), 261-273.

Özdemir, A. (2011). Bir okul bahçesinin değişimi: Bartın Akpınar ilköğretim okulu peyzaj projesi. İnönü Üniversitesi Sanat ve Tasarım Dergisi, 1(3), 267-276.

Öztürk, A., & Bayrak, D. (2017). Anaokullarındaki doğal mekân ve materyallerin çocuk gelişimindeki yeri, Social Sciences, 12(1), 25-36. doi:10.12739/NWSA.2017.12.1.3C0155.

Özüekren, A. Y. (1982). Çağdaş temel eğilim yapılarında eğitsel mekân düzenlemelerine veri oluşturmak üzere donan öğelerinin kullanıcı konforu açısından tasarımında kullanılabilecek bir yöntem. (Yayımlanmamış doktora tezi), ITÜ, Fen Bilimleri Enstitüsü, Mimarlık Fakültesi, İstanbul.

Schneider, T. (2001). Safer schools through environmental design. ERIC Digest 144. Eugene: ERIC Clearinghouse on Educational Management Washington, DC: Office of Educational Research and Improvement. Erişim Adresi: https://eric.ed.gov/?q=ED449549&id=ED449549.

Svennberg, M. (2006). Democracy in practice: working with architecture in schools. In E. Laaksonen & J. Räsänen (Ed.), Architecture education for children and youth people (pp.55-66). Helsinki: Alvar Aalto Academy Pub.

Şişman, E. E., & Gültürk, P. (2011). İlköğretim okul bahçelerinin peyzaj planlama ve tasarım ilkeleri açısından incelenmesi: Tekirdağ örneği. Tekirdağ Ziraat Fakültesi Dergisi, 8 (3), 53-60.

Tatar, E. (2013). Sürdürülebilir mimarlık kapsamında çalışma mekânlarında gün ışığı kullanımı için bir öneri. Süleyman Demirel Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 17(1), 147-162. doi: 10.19113/sdufbed.09626.

Tekmen, B. (2005). A Study on the structural and process of early childhood and care centers in Ankara. (Yayımlanmaış Yüksek Lisans Tezi), Middle East Technical University, Ankara.

Tutkun, Ö. F. (2003). Sınıfta yerleşim düzeni, sınıf yönetimi. Zeki Kaya (Ed.), 139.Ankara: PegemA Yayıncılık.

Ünlü, A. (1998). Çevresel tasarımda ilk kavramlar. istanbul Teknik Üniversitesi İ.T.Ü. Mimarlık Fakültesi Baskı Atölyesi, İstanbul.

Vural, H. (2016). Erzurum kenti okul bahçelerinin fiziki yeterlilikleri ve peyzaj tasarım sonrası eğitime katkılarının analizi. (Yayımlanmış Doktora Tezi), Atatürk Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Erzurum.

Weemaes-Lidman, M. C. (2014). Educational stakeholders’ perceptions of holistic education in three Swedish schools: Towards a model of holistic education in early childhood school. (Doctoral dissertation). Hong Kong Instıtute of Education, Çin.

Weinstein, C. S. (1987). Designing preschool classrooms to support development, research and reflection. spaces for children: the built environment and child development. Weinstein and T. G. David (Ed.), In Spaces for children (pp. 159-185). Plenum Basım, New York.

Whiren, A. P. (1995). Planning a garden from a child's perspective. Children’s Environments, 12(2), 250-255.

Yıldırım, A., & Şimşek, H. (2006). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri (6. Basım), Ankara: Seçkin Yayınevi.